03 DROGA ZBOŻA

Korytarz solidarnościowy

Po blokadzie ukraińskich portów od 13 lutego 2022 r. eksport morski z Ukrainy został prawie wstrzymany. W czasach pokoju Ukraina eksportowała ponad 90% swoich produktów rolnych przez porty Morza Czarnego, z których każdego miesiąca wysyłano 5-7 milionów ton plonów. W odpowiedzi na blokadę Unia Europejska zorganizowała tzw. korytarz solidarności dla transportu produktów rolnych przez zachodnią granicę Ukrainy. Transport z Ukrainy był skomplikowany ze względu na różną szerokość torów i konieczność przeładunku towarów. Eksport był również realizowany samochodami i statkami przez deltę Dunaju do rumuńskich portów.

Ukraina wyeksportowała ponad 40 milionów ton produkcji rolnej „szlakami solidarności”.

Umowa zbożowa

Od początku blokady do sierpnia 2022 r. cały eksport, w tym eksport produktów rolnych, odbywał się przez zachodnią granicę Ukrainy. Zmiana nastąpiła 22 lipca, kiedy Turcja i ONZ pośredniczyły w „czarnomorskiej inicjatywie zbożowej”, na mocy której trzy ukraińskie porty (Odessa, Czarnomorsk i Jużne) zostały odblokowane dla eksportu produktów rolnych. Ukraina i Rosja miały parę lustrzanych, ale odrębnych dokumentów. Inicjatywa Czarnomorska pomogła przywrócić eksport do poziomu sprzed wojny. Rosja próbowała wynegocjować złagodzenie sankcji i przeforsować także inne żądania. Z powodu rosyjskich inspekcji statki ze zbożem mogły stać w kolejce nawet przez miesiąc. W dniu 17 lipca 2023 r. Rosja wycofała się z porozumienia. Od momentu uruchomienia korytarza zbożowego w okresie od 1 sierpnia 2022 r. do 17 lipca 2023 r. wyeksportowano łącznie prawie 33 milionów ton produktów.

Diesel-elektryczny okręt podwodny B-262 Stary Oskol należy do rosyjskiej Floty Czarnomorskiej.

Oprócz okrętów nawodnych i podwodnych, blokadę portów zapewniają również miny morskie, które mogą unosić się na tafli wody lub znajdować się pod jej powierzchnią

Na ukraińskim pograniczu znajduje się łącznie 12 przejść kolejowych dla pociągów towarowych, które umożliwiają dostęp do zachodnich sąsiadów (Polski, Słowacji, Węgier, Rumunii i Mołdawii).

Kolejowe przejście graniczne w pobliżu ukraińskiego miasta Czop. Na terenie stacji znajdują się linie normalnotorowe w trzech kierunkach (na Węgry, na Słowację w kierunku Koszyc i przez Wynohradiw do Rumunii) oraz linie szerokotorowe w czterech kierunkach: do Zagony, do Čiernej nad Tisou i dwie linie w głąb Ukrainy.

Trasa statków towarowych Czarnomorskiej Inicjatywy Zbożowej z Ukrainy do świata

Po załadowaniu statki udały się do tak zwanej strefy inspekcji, gdzie zostały sprawdzone przez przedstawicieli Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Turcji i ONZ. Stamtąd udali się do cieśniny Bosfor i dalej w świat.

Łącznie 47% ukraińskiego eksportu żywności trafia do bogatych krajów (Hiszpania, Włochy, Holandia itp.), a 26% do krajów rozwijających się, takich jak Turcja i Chiny. Pozostałe 27% eksportu trafia do krajów słabo rozwiniętych, takich jak Egipt, Kenia czy Sudan, w tym 380 000 ton pszenicy eksportowanej do Dżibuti, Etiopii i Jemenu od sierpnia 2022 r. do końca roku.

Eksport z Ukrainy według towarów (w mln ton)

Tonaż eksportu w ramach Umowy Zbożowej z Ukrainy według krajów (w mln ton)

Trasa Czarnomorskiego Korytarza Zbożowego

Eksport z Ukrainy według towarów (w mln ton)