04 WPŁYW WOJNY NA GLEBĘ, WODĘ I ŚRODOWISKO
Uszkodzenia krajobrazu rolniczego w wyniku wojny można ogólnie podzielić na trzy rodzaje – fizyczne, chemiczne i biologiczne. Wojna zakłóca środowisko głównie z powodu niepożądanych skutków stosowania amunicji i przemieszczania się wojsk. Największe zanieczyszczenie wystąpiło w miejscach bitew naziemnych, które objęły obszar około 134 000 km2.
Fizyczne naruszenie gleby obejmuje interwencje wynikające z budowy struktur obronnych, takich jak okopy, schrony lub tunele, oraz stawianie pól minowych, które nie tylko zanieczyszczają glebę, ale także stanowią duże zagrożenie, zwłaszcza dla rolników. Obejmuje to również zagęszczanie gleby spowodowane działaniem ciężkiego sprzętu wojskowego (pojazdów kołowych i gąsienicowych). Zagęszczona gleba powoduje erozję i utrudnia infiltrację wody. Fizyczne uszkodzenia gleby są również spowodowane bombardowaniami, atakami artyleryjskimi i rakietowymi, które pokrywają glebę kraterami. Lejki utworzone przez eksplozje przemieszczają znaczne ilości gleby i zmieniają jej profil. Tworzy to tak zwany krajobraz księżycowy.
Skażenie chemiczne gleby jest spowodowane uwolnieniem zanieczyszczeń, głównie paliw, smarów, metali ciężkich lub materiałów radioaktywnych (np. w przypadku stosowania pocisków ze zubożonym uranem). Metale ciężkie, które powodują zanieczyszczenie na obszarach dotkniętych wojną, są jednymi z najdłużej utrzymujących się składników w glebie. Często uwalniane są ołów (Pb), antymon (Sb), chrom (Cr), rtęć (Hg), nikiel (Ni), cynk (Zn), kadm (Cd) i półmetale, takie jak arsen (As). Ostrzał powoduje również pożary, zarówno na polach uprawnych, jak i w lasach.
Skutki biologiczne polegają na zniszczeniu różnorodności biologicznej, co jest bezpośrednią konsekwencją fizycznego i chemicznego uszkodzenia środowiska. Rozróżniamy również celowe uszkodzenia gleby i wody za pomocą środków biologicznych, których przykłady obejmują celowe skażenie substancjami takimi jak wąglik lub toksyna botulinowa itp. Jednak przypadki te nie zostały jeszcze stwierdzone w konflikcie rosyjsko-ukraińskim.
Aby uniemożliwić armii rosyjskiej natarcie na Kijów, ukraińscy inżynierowie wojskowi zalali w marcu 2022 r. duży obszar na północny zachód od ukraińskiej stolicy. Nawet 7 miesięcy po zalaniu tego obszaru woda nadal utrzymywała się w tych miejscach.
Zdjęcie satelitarne ze stycznia 2023 r. przedstawiające skrzyżowanie w pobliżu ukraińskiego miasta Bachmut, które zostało pokryte tysiącami kraterów spowodowanych ostrzałem artyleryjskim i rakietowym.
Ukraińskie pola pokryte są ogromną liczbą min przeciwpiechotnych i przeciwczołgowych podłożonych przez obie strony konfliktu. Ogromne zagrożenie stanowią również niewybuchy, które często ukryte są pod powierzchnią ziemi.
Bojowe wozy piechoty, czołgi, artyleria samobieżna i inny sprzęt wojskowy charakteryzują się dużą masą. Masa powszechnie używanych czołgów T-72 przekracza 42 tony. Ruch setek i tysięcy pojazdów po polach powoduje zagęszczanie gleby.
Spalony wrak czołgu T-72. Zarówno Ukraina, jak i Rosja straciły podczas walk na Ukrainie ponad 2000 czołgów typu T-72. Tysiące innych wraków pojazdów opancerzonych i ciężarówek wciąż znajduje się na polach uprawnych.
Płonący wrak myśliwca wielozadaniowego SU 35S, który został zestrzelony nad Ukrainą w kwietniu 2022 roku.
Wrak śmigłowca szturmowego KA 52. Śmigłowiec został zmuszony do awaryjnego lądowania na polu w pobliżu Kijowa pod koniec lutego 2022 roku.
Puste łuski z haubicy D 30. Według szacunków, rosyjska i ukraińska artyleria wystrzeliwuje łącznie około 24 000 pocisków dziennie.
Miejsca walk naziemnych
Terytoria okupowane przez wojska rosyjskie
Terytoria odzyskane
przez Ukrainę
Pożar w magazynie ziarna. Obwód doniecki, maj 2022 r.